من برگ را سرودی کردم!

یاد رهبر سازمان رفیق حمید اشرف و همرزمان او گرامی باد!

روز 8 تیر سال 1355، روز جانباختن رفیق حمید اشرف و 10 همرزم او، از مسئولین اصلی سازمان چریکهای فدایی خلق ایران از سراسر کشور، در منطقه مهرآباد جنوبی تهران است. نشست سازمان در این تاریخ، برای بررسی علل ضربات پی در پی ساواک، که از اواخر سال 1354 بویژه اردیبهشت سال 1355، لطمات سنگینی به تشکیلات وارد آورده بود، برگزار گردیده بود. در این درگیری 4 ساعته، که ساواک از زمین و هوا به درهم کوبیدن محل تجمع رفقای سازمان دست زد، طی مقاومتی حماسی تا آخرین لحظه زندگی، 11 کمونیست رزمنده جانباختند. جانیان رژیم پهلوی، تنها 2 سال پس از کشتار رفقای فدایی، خود با اوجگیری مبارزات توده ای در کشور، در دریای خشم مردم گرفتار شده، بعضاً به سزای جنایات خود رسیدند.

حمید اشرف در سال 1325 در تهران متولد شده و بدلیل مأموریت شغلی پدر، کارمند راه آهن تهران، به همراه خانواده خود به شهر تبریز نقل مکان میکند. او از سن 7 سالگی در میان آهن و سنگ و خاک خطوط آهن و محوطه اطراف آن، با فرزندان کارگران خطوط آهن همبازی میشود. دوران زندگی کودکی و نوجوانی در محیط سیاسی و فرهنگی پیشرو تبریز، هنوز متأثر از نتایج اقدامات انقلابی دولت پیشه وری، و تماس هر روزه با کار سخت و زندگی فقیرانه کارگران خطوط آهن، به شخصیت عدالتخواه، آشتی ناپذیر و جسور او شکل میدهد.

حمید اشرف در اوائل دهه 40 و در سن 17 سالگی، از اولین اعضاء گروه جزنی – ضیاء ظریفی، یکی از گروههای تشکیل دهنده سازمان چریکهای فدایی خلق ایران بود. طی ملاقات میان رفقا حمید اشرف و مسعود احمدزاده در انتهای سال 1349 در تهران، تصمیم نهایی برای ادغام 2 گروه و شروع عملیات مسلحانه اتخاذ میگردد. پس از ضربات مهلک اسفند سال 49 و اوائل سال 1350 و جانباختن مسعود احمدزاده، امیرپرویز پویان و رفقای بنیانگذار دیگر، حمید اشرف بخش اعظم مسئولیت رهبری سازمان را بر دوش کشیده، نقش اصلی را در بازسازی و تبدیل آن به نیروی بسیار مؤثر اپوزیسیون رژیم سلطنتی ایفا نمود. از این رو، در ادبیات سازمان فدایی، حتی همه جناحهای انشعابی، از او بمثابه "رهبر سازمان"، نام برده شده است.

مرگ حمید اشرف در دوره خود، بویژه یک سال پس از اعدام رفیق بیژن جزنی، تأثیری کاملاً محسوس بر روحیات بخش پیشرو جامعه ایران باقی گذارده، جزئی از روانشناسی جامعه دوره فوق را تشکیل میدهد. اکثریت آنهایی که اندکی حساسیت سیاسی و یا هنری نسبت به جامعه و کمترین احساسات ترقیخواهانه و چپ داشتند، مرگ حمید اشرف را با اندوه و تلخی غیر قابل توصیفی، نظیر تهاجم به شخصیت فردی، تحقیری نابودکننده و خرد شدن غرور انسانی، زخمی عمیق و کاری تا اعماق روح خود، و برباد رفتن رؤیاها و آرزوهای جوانی لمس کردند.

جانباختن حمید اشرف، که به سمبل شجاعت و مبارزه جویی نسل جوان مبدل شده بود، تحت شرایط آغاز تدریجی اعتلاء مبارزات توده ای، تأثیری متضاد و دوگانه برجای گذاشت. این رویداد مهلک، از یکطرف سازمان فدایی را بطور کامل فلج ساخته و رهبری جنبش انقلابی- دموکراتیک را در بوته ای از ابهام فرو برد. از سوی دیگر و درست در جهت عکس آن، اندوه بزرگ و بغض فروخورده نسل جوان را به کینه ای بنیان کن ارتقاء داده، راه پیوستن قطعی میلیونها نفر از جوانان کشور به مبارزه علیه رژیم پهلوی را هموار ساخته، نقش تیر آخر را برای حیات سراسر جنایت رژیم ساواک ایفا کرد.

---

رفقای جانباخته در درگیری بزرگ روز 8 تیر سال  1355

حمید اشرف، طاهره خرم، محمدرضا یثربی، غلامعلی خراطپور، یوسف قانع خشکه بیجاری، عسگر حسینی ابر ده، فاطمه حسینی، محمد حسین حقنواز، محمد مهدی فوقانی، غلامرضا لایق مهربانی، علی اکبر وزیری.

***

اکبر تک دهقان

انتشار اول: 15 تیر 1386- 6 ژوئیه 2007، (وبلاگ جمهوری شورایی)

انتشار دوم: 6 تیر 1399- 26 ژوئن 2020

--------------------

توضیحات

بی بی سی در نشانی زیر، از نمایشگاه "فوتو لندن"، که هنرمند خلاق و شجاع و توانا، آزاده اخلاقی، در آن حضور یافته، و از میان 17 عکس مربوط به بازسازی مرگ چهره های موضوع کار خود، تنها با عکس بازسازی صحنه مرگ حمید اشرف در درگیری بزرگ مهرآباد تهران در روز 8 تیر سال 1355، شرکت کرده، گزارشی را منتشر کرده است:

آزاده اخلاقی با تک عکس حمله ساواک به خانه تیمی حمید اشرف، از مجموعه "به روایت یک شاهد عینی"، در این نمایشگاه حضور داشت. او ایده این کارهای خود را وام گرفته از بهار عربی می داند و می گوید:

"مواجهه من با تصاویری از مرگ مردم به خاطر آزادی در خیابان های قاهره و تونس این ایده را به ذهنم رساند. اینکه آن تصاویر چنان قدرتی داشتند که توجه جهانیان را به خود جلب کردند. در مقابل میتوان گفت رخدادهایی که از آن ها تصویری وجود ندارد مورد توجه قرار نمی گیرند و سوگواری به موقع برایشان انجام نمی شود. به یاد تمام آزادیخواهان ایرانی از مشروطه تاکنون افتادم که در راه رسیدن به آزادی به شکل تراژیکی کشته شده اند و تصویری از مرگ آن ها در خاطره جمعی ایرانیان وجود ندارد."

آزاده اخلاقی می گوید: "برای اینکه تصویر این آدم ها را با دقیق ترین شیوه بازسازی کنم خاطرات شفاهی افرادی که در آن دوران زندگی می کردند را خواندم و به آرشیو روزنامه و رادیو ها و مجلات و ساواک رجوع کردم و با مصاحبه با شاهدان عینی سعی کردم چگونگی مرگ آن ها را با یک تیم سینمایی و بازیگران بازسازی کنم." به گفته این عکاس، در بازسازی موقعیت ها عکس های فتوژورنالیسم و آرشیوهای متعدد داخلی و خارجی به او کمک کرده است.

اصل گزارش بی بی سی، "باز آفرینی مرگ 'حمید اشرف' در نمایشگاه عکس لندن"، از آرش انیسی در تاریخ 26  مهٔ 2018 - 05 خرداد 1397 و در نشانی زیر:

https://www.bbc.com/persian/arts-44267982

آزاده اخلاقی، هنرمند خلاق و حساس به سرنوشت مبارزات مردم و تاریخ سیاسی معاصر کشور، تاکنون در مجموع، 17 تصویر از مرگ چهره هایی را که از دید او اهمیت داشته اند، طی فعالیتی سه ساله، حرفه ای و فشرده، بهمراه گروهی از هنرمندان و سینماگران، در مجموعه ای بنام "به روایت یک شاهد عینی"، بازسازی کرده است:

صوراسرافیل و ملک‌المتکلمین (۳ تیر ۱۲۸۷)، محمدتقی‌خان پسیان (۱۵ مهر ۱۳۰۰)، میرزاده عشقی (۱۲ تیر ۱۳۰۳)، محمد فرخی‌یزدی (۲۵ مهر ۱۳۱۸)، تقی ارانی (۱۴ بهمن ۱۳۱۸)، آذر شریعت‌رضوی، مصطفی بزرگ‌نیا، احمد قندچی (۱۶ آذر ۱۳۳۲)، فروغ فرخزاد (۲۴ بهمن ۱۳۴۵)، محمد مصدق (۱۴ اسفند ۱۳۴۵)، غلامرضا تختی (۱۷ دی ۱۳۴۶)، صمد بهرنگی (۱۲ شهریور ۱۳۴۷)، مرضیه احمدی اسکوئی(۶ اردیبهشت ۱۳۵۳)، بیژن جزنی (۲۹ فروردین ۱۳۵۴)، حمید اشرف (۸ تیر ۱۳۵۵)، علی شریعتی (۲۹ خرداد ۱۳۵۶)، محمود طالقانی (۱۹ شهریور ۱۳۵۸)، مهدی باکری (۲۵ بهمن ۱۳۶۳) و سهراب شهیدثالث (۱۰ تیر ۱۳۷۷).

در نشانی زیر، همه عکسهای مجموعه آزاده اخلاقی را می بینید:

https://ishiq.net/inc%C9%99-s%C9%99n%C9%99t/10735/%D8%A8%D9%87-%D8%B1%D9%88%D8%A7%DB%8C%D8%AA-%DB%8C%DA%A9-%D8%B4%D8%A7%D9%87%D8%AF-%D8%B9%DB%8C%D9%86%DB%8C-%D9%85%D8%AC%D9%85%D9%88%D8%B9%D9%87-%D8%B9%DA%A9%D8%B3-%D8%A2%D8%B2%D8%A7%D8%AF%D9%87.html

در بخش نظرات همین نشانی بالا، مسئول این سایت، نکته زیر را در مورد پروژه عکاسی آزاده اخلاقی توضیح میدهد:

"ایشیق گفت:

دوست گرامی

همانطور که در نوشته همراه این آثار آورده شده است، «به روایت یک شاهد عینی» یکی از عظیم‌ترین پروژه‌های عکاسی‌ای است که در چند سال گذشته در ایران انجام شده است: پروژه‌ی سه‌ساله‌‌ای که شامل تحقیق فراوان هم بوده، ثبت هفده فریم است که اجرای بسیار خوب و دقیق و پُر از جزئیاتی هم دارند. در اجرای این عکس‌ها گروه بزرگی به خانم اخلاقی یاری رسانده‌اند؛ از جمله ساسان توکلی‌فارسانی (عکاس و مجری جلوه‌های بصری) و ژیلا مهرجویی (طراح صحنه و لباس). بنابر این این صحنه‌ها بازسازی شده است، نه واقعی."

دوشنبه 26 خرداد 1399

- در نشانی زیر، مطلبی در مورد رفیق حمید وجود دارد. در همین نشانی، تصویری از اورکت رفیق در روزهای مبارزات چریکی او در تهران، نقش بسته است:

https://fa-ir.facebook.com/manjanighreview/photos/%D8%AA%D8%B5%D9%88%DB%8C%D8%B1-%D8%A7%D9%88%D9%84-%D8%A7%D9%88%D8%B1%DA%A9%D8%AA-%D8%AD%D9%85%DB%8C%D8%AF-%D8%A7%D8%B4%D8%B1%D9%81/1180540828676803/

- تاریخ و نشانی مطلب در انتشار اول آن:

15 تیر 1386- 6 ژوئیه 2007، وبلاگ جمهوری شورایی

http://j-shoraii.blogspot.com/2007/07/blog-post_06.html

- در انتشار اول، دو پاراگراف فعلی در آخر، بصورت یک پاراگراف آمده اند؛ همچنین نام جانباختگان این روز تلخ از بخش "توضیحات" ذیل، به انتهای اصل مطلب منتقل شده اند. این تنها تغییرات صورت گرفته و صرفاً شکلی در متن فوق است. همچنین برای مطالعه مطالب ذیل "توضیحات" در انتشار اول، میتوان به نشانی انتشار اول مراجعه نمود:

 https://j-shoraii.blogspot.com/2007/07/blog-post_06.html

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ